* Kres - KOŁO *

Koło - miasto powiatowe obecnie w woj. wielkopolskim,
położona nad rzeką Wartą we Wschodniej Wielkopolsce

   Miasto założone w 1362 r., przez Kazimierza Wielkiego na wyspie rzecznej. Na zachód od miasta, na lewym brzegu Warty znajują się ruiny Kazimierzowskiej waroni d. zamku, siedziby starostów niegrodowych kolskich i dzierżawców dóbr królewskich. Zamek w połowie XVI w. uległ ruinie i odtąd starostowie kolscy rezydowali w Kościelcu, wsi starościańskiej pod Kołem. Pod koniec istnienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów - starostwo niegrodowe kolskie posiadała rodzina Gurowskich h. Wczele.
Pierwszym z nich był Melchior, kasztelan poznański, już w r. 1720. Za konsensem królewskim z 1745 zrzekł się starostwa tego na rzecz najstarszego syna Rafała, kasztelana przemęckiego.
Rafał - był to pan dumny - zamieszkując rezydencję starościańską w Kościelcu otoczył się monarszą etykietą, a wszelkie rozporządzenia swoje regulujące sprawy mieszczan kolskich, zwykł datować: "W Kościelcu Zamku Rezydencyi starościańskiej" - chociaż było wiadomym, że zamku tam żadnego nie było.
Od XV wieku w Kole odbywały się sejmiki generalne prowincji wielkopolskiej. Rozwój gospodarczy miasta, rzemiosła i handlu ściśle związany był z licznymi zjazdami szlachty wielkopolskiej. Ponowny rozwój miasta nastapił jeszcze w XIX w.
    Kościół i klasztor bernardynów w Kole, to kompleks zabudowań klasztornych wzniesiono na wyspie rzecznej w połowie XV w., po sprowadzeniu do miasta przez starostę kolskiego Jana Hińczę z Rogowa zakonu bernardynów. Jego budowę ukończono w 1482 r.
   Późnobarokowy Kościół klasztorny pw. Nawiedzenia NMP został odbudowany od fundamentów latach 1773 - 1782. Jest on świątynią trzynawową, halową, z prostokątnym prezbiterium. Zewnętrzne elewacje rozczłonkowane są pilastrami. Dwie wieże wysunięto nieco przed lico fasady i zakończone hełmami, posiadają wydatne gzymsy kordonowe. Kościół ma jednolite, rokokowe wyposażenie wnętrza z końca XVIII w. Wystrój 7 ołtarzy jest wkomponowany w architekturę kościoła. Podobnie jak ołtarze - w kolumny - jest ujęta ambona, z rzeźbą św. Franciszka na baldachimie. Zdobnictwo rokokowe mają również 4 konfesjonały, stalle zakonne i prospekt organowy.
   W lewej nawie znajduje się kamienny, późnorenesansowy nagrobek Stanisława Ruszkowskiego, chorążego kaliskiego; z postacią leżącego rycerza w zbroi, z buławą w ręku, mieczem u boku i szyszakiem z pióropuszem u stóp. W nawie prawej jest umieszczone kamienne epitafium późnorenesansowe Bartłomieja Wilczyńskiego, z płaskorzeźbionym popiersiem zmarłego trzymającego w ręku książkę i rękawice.
   Ciekawymi zabytkami są też 2 portrety trumienne malowane na blasze: Anny z Tuczyńskich Łaszczowej (zm. 1668r.), kasztelanowej lądzkiej, z tablicą inskrypcyjną oraz Rozalii Gurowskiej, kasztelanki przemęckiej (zm. 1792 r.) córki Rafała Gurowskiego. Obok portretu trumiennego nagrobek w kształcie trumienki zawierający serce Rozalii Gurowskiej a powyżej tablica blaszna z wierszowaną inskrypcją.
   Klasztor - w zrębie gotycki - został przebudowany gruntownie w latach 1755 - 1764 . Jest budynkiem 2 - kondygnacyjnym o 3 skrzydłach otaczających dziedziniec zamknięty z czwartej strony gmachem kościoła.

opr. Krzysztof Lutowski
Wschowa 2006